Autorka streszczenia: Adrianna Strużyńska.
Autor Homer
Odyseusz i Syreny, John William Waterhouse, 1891
„Odyseja” to epos, którego autorstwo przypisuje się Homerowi. Opiera się na tradycji ustnej, została spisana prawdopodobnie w VIII w. p. n. e. Przedstawia tułaczkę Odyseusza, wracającego do rodzinnej Itaki po zakończeniu wojny trojańskiej.
Spis treści
- Odyseja - streszczenie krótkie
- Odyseja - streszczenie szczegółowe
Odyseja - streszczenie krótkie
Wydarzenia rozgrywają się w czasach starożytnych. Epos przedstawia powrót Odyseusza do rodzinnej Itaki po zakończeniu wojny trojańskiej. Źródła historyczne mówią, że Troja została zburzona ok. 1200 r. p. n. e. Wojna trojańska trwała dziesięć lat, tak samo jak tułaczka Odyseusza. Bohater wraca więc do domu po dwudziestu latach nieobecności. W Odysei pojawia się wiele miejsc akcji: miasto Kikonów, kraina Lotofagów, kraina Lajstrygonów, wyspa cyklopów, wyspa Eolia, wyspa czarodziejki Kirke (Ajaja), wyspa boga Heliosa (Trinakria), wyspa nimfy Kalipso (Ogygia), Hades, wyspa Syren, cieśnina Skylli i Charybdy, kraj Feaków (Scheria) oraz Itaka.
Na Olimpie odbywa się narada bogów, którzy postanawiają uwolnić Odyseusza od nimfy Kalipso. W domu Odyseusza gromadzą się zalotnicy, starający się o rękę jego żony, Penelopy. Atena udaje się na Itakę do syna Odyseusza, Telemacha, aby nakłonić go do poszukiwań ojca. Bogini daje mu statek, na którym wyruszają do Nestora, króla Pylos. Nestor nie zna losów Odyseusza po zakończeniu wojny trojańskiej. Telemach wybiera się z synem Nestora, Pejsistratosem, do Lakedajmonu, stolicy Sparty. Menelaos informuje Telemacha, że jego ojciec żyje z nimfą Kalipso na wyspie Ogygia. W Itace, zalotnicy przygotowują zasadzkę na Telemacha.
Hermes przekazuje Kalipso, że musi uwolnić Odyseusza. Bohater opuszcza wyspę na tratwie. Po kilkunastu dniach podróży, Posejdon rozpętuje burzę. Odyseusz trafia na wyspę Feaków. Znajduje go księżniczka Nauzykaa, która daje mu odzież i zaprasza do pałacu swojego ojca, króla Alkinoosa. Odyseusz wyjawia swoją prawdziwą tożsamość, dopiero po zwycięstwie w igrzyskach sportowych, zorganizowanych w pałacu. Opowiada o swoich przygodach po zakończeniu wojny trojańskiej. Bohater rusza do Itaki na statku, otrzymanym od Feaków i zabiera ze sobą liczne kosztowności. Na miejscu, spotyka Atenę i ukrywa skarby w jaskini. Odyseusz, w przebraniu żebraka, udaje się do chaty pasterza Eumajosa. Atena nakazuje Telemachowi powrót ze Sparty i pomaga mu uniknąć zasadzki zalotników. Syn spotyka Odyseusza i go rozpoznaje. Telemach wraca do pałacu i wita się z Penelopą. Następnego dnia, do domu przybywają też Odyseusz-żebrak i Eumajos. Bohater zostaje rozpoznany tylko przez starego psa Argosa. Zalotnicy i służba traktują Odyseusza z pogardą, a Penelopa go nie poznaje. Tożsamości żebraka domyśla się służąca Eurykleja, która widzi bliznę na jego nodze.
Penelopa urządza zawody łucznicze dla zalotników, które kończą się zwycięstwem Odyseusza. Bohater zabija jednego z zalotników i ujawnia swoją tożsamość. Rozpoczyna się rzeź zalotników. Służące, które z nimi romansowały, zostają powieszone. Ukarany zostaje również Melantios. Odyseusz opowiada Penelopie historię ich małżeńskiego łoża, co upewnia kobietę, że ma do czynienia ze swoim mężem. Mężczyzna odwiedza ojca, Laertesa, który rozpoznaje go po bliźnie na nodze. Rodziny zabitych zalotników buntują lud Itaki przeciwko Odyseuszowi. Na wyspie pojawia się Atena, która zaprowadza pokój.
Odyseja - streszczenie szczegółowe
Księga I. Utwór rozpoczyna inwokacja do Muzy o natchnienie. Na Olimpie trwa narada bogów. Zeus rozmyśla o Ajgistosie który porwał żonę Agamemnona, a jego samego zamordował, nie obawiając się gniewu bogów. Atena przypomina o Odyseuszu, który nie może wrócić do żony i syna, ponieważ jest więziony na wyspie Ogygia przez nimfę Kalipso. Zeus postanawia uwolnić Odyseusza, mimo że Posejdon zamierza zemścić się na nim za oślepienie cyklopa Polifema. Wysyła Hermesa, aby poinformował Kaliope o rozkazie bogów. Atena wybiera się do syna Odyseusza, Telemacha, aby nakłonić go do wygnania zalotników matki oraz poszukiwań ojca.
Na Itace panuje zła sytuacja, zalotnicy marnotrawią majątek Odyseusza. Atena udaje mężczyznę o imieniu Mentes, znajomego Odyseusza i jego ojca, Laertesa. Zapewnia Telemacha, że jest synem mężnego bohatera. Atena nakazuje młodzieńcowi, aby wygnał zalotników i udał się do Sparty, w poszukiwaniu wieści o ojcu. Jeśli przez rok Odyseusz nie wróci do domu, Telemach ma usypać mu mogiłę i pozwolić matce na ponowne zamążpójście. Atena wznosi się w powietrze, a Telemach zdaje sobie sprawę, że rozmawiał z bogiem. Żona Odyseusza, Penelopa, wciąż tęskni za mężem. Telemach każe zalotnikom opuścić dom. Antinoj, syn Eupejta, zarzuca mu zbytnią hardość. Eurymach, syn Polyba, zastanawia się, kim był nieznany przybysz, z którym rozmawiał Telemach.
Księga II. Telemach zwołuje zebranie starszyzny, pierwsze od czasu wyjazdu jego ojca. Chce wygnać zalotników ze swojego domu. Antinoj zarzuca Penelopie zwodzenie mężczyzn i uważa, że Telemach powinien wygnać matkę. Syn Odyseusza wzywa na pomoc bogów, na niebie pojawiają się dwa orły, wysłane przez Zeusa. Haliterses przewiduje powrót Odyseusza. Eurymach uważa, że Penelopa powinna wrócić do swojego rodzinnego domu i tam ponownie wyjść za mąż. Telemacha popiera Mentor, który zapowiada, że zalotnicy zostaną ukarani za swoje postępowanie. Lejokrit stwierdza, że nawet Odyseusz nie dałby rady zalotnikom. Zebranie zostaje zakończone. Atena oferuje Telemachowi statek. Mężczyzna przygotowuje się do drogi, a następnie razem z boginią, rusza do Pylos.
Księga III. Atena wysyła Telemacha do Nestora. Mężczyzna nie ma jednak żadnych wieści na temat losu Odyseusza po zakończeniu wojny trojańskiej. Ojciec Telemacha znalazł się wśród zwolenników Agamemnona, ale Zeus doprowadził między nimi do kłótni, w wyniku której część wojowników wypłynęła pod wodzą Odyseusza. Ich dalszy los pozostaje nieznany. Nestor słyszał jednak o powrotach innych wojowników i śmierci Agamemnona. Nestor radzi Telemachowi, aby udał się do Menelaosa. Król Pylos składa Atenie jałówkę w ofierze, a następnie odbywa się uczta. Telemach i Pejsistratos ruszają do Lakedajmony, stolicy Sparty.
Księga IV. Na zamku Menelaosa odbywa się huczne wesele. Król opłakuje jednak śmierć swojego brata i zaginięcie Odyseusza. Zebrani wspominają wszystkie dokonania bohatera. Menelaos przyznaje, że po wojnie, postanowił wracać do domu bez złożenia ofiary bogom, w przeciwieństwie do Agamemnona. Spotkała go za to kara, znalazł się bezludnej wyspie. Pomogła mu córka Proteusza, Ejdotea, która poradziła, aby schwytał jej ojca, a wtedy on wyjawi mu drogę do Grecji. Proteusz powiedział Menelaosowi, że musi złożyć ofiarę bogom. Poinformował go też o śmierci Ajasa i Agamemnona oraz uwięzieniu Odyseusza przez nimfę Kalipso. Na Itace, zalotnicy Penelopy wciąż oddają się zabawie, której przewodniczą Eurymach i Antinoj. Mężczyźni są oburzeni wyjazdem Telemacha. Postanawiają zaczaić się na niego między Itaką, a Samos. Penelopa obawia się o życie swojego syna, ale zostaje uspokojona przez Atenę.
Księga V. Zeus wysyła Hermesa do Kalipso, aby przekazał jej nakaz uwolnienia Odyseusza. Nimfa zarzuca bogom okrucieństwo, wspomina że uratowała mężczyźnie życie. Obiecała mu wieczną młodość i nieśmiertelność. Kalipso nakazuje Odyseuszowi budowę tratwy, a ten początkowo podejrzewa ją o podstęp. Nimfa zapowiada mężczyźnie liczne przeszkody podczas drogi do domu, daje mu topór, siekierę, szaty i zsyła delikatny wiatr. Po siedemnastu dniach żeglugi, Odyseusz zbliża się do wyspy Scheria, kraju Feaków. Posejdon zsyła na niego burzę. Gdy bohater walczy o życie, pojawia się bogini morska Leukotea, która każe mu się rozebrać i płynąć do brzegu. Daje mu też przepaskę, dzięki której Odyseusz po trzech dniach dopływa wpław do brzegu. Posejdon odchodzi, a Atena uspokaja wiatry. Każe jednemu z nich - Boreaszowi, pomagać Odyseuszowi. Mężczyzna rzuca przepaskę do wody i zasypia w szuwarach.
Księga VI. Atena udaje się do pałacu króla Feaków, Alkinoosa. Rozmawia z jego córką, Nauzykaą, przyjmując postać jej przyjaciółki. Radzi jej, aby rankiem wybrała się ze służkami nad rzekę. Śmiech Nauzykai i jej towarzyszek budzi Odyseusza. Mężczyzna prosi o pomoc, a księżniczka daje mu nowe ubranie. Atena przywraca Odyseuszowi młodość i urodę. Nauzykaa zaprasza go do pałacu i każe prosić o gościnę jej matkę, Aretę. Sama idzie przodem, aby nie narazić się na plotki.
Księga VII. Atena przyjmuje postać młodej dziewczyny i prowadzi Odyseusza do pałacu, dając im obojgu niewidzialność. Odyseusz prosi Arete o litość i pomoc. Zostaje bardzo serdecznie przyjęty. Mężczyzna opowiada królewskiej parze o swoim pobycie u nimfy Kalipso oraz podróży na Scherię. Alkinoos przyznaje, że chciałby uczynić Odyseusza swoim zięciem, ale nie zamierza go zatrzymywać.
Księga VIII. W pałacu odbywa się uczta. Alkinoos wzywa niewidomego pieśniarza Demodoka, który śpiewa o sporze Odyseusza z Achillesem. Odyseusz próbuje ukryć wzruszenie, ale dostrzega to Alkinoos. Król organizuje igrzyska szermierskie. Jego syn, Laodam, wyzywa Odyseusza na pojedynek, ale ten odmawia. Euryjal stwierdza, że przybysz z pewnością nie posiada szlachetnego pochodzenia. Odyseusz rzuca kręgiem daleko poza metę. W tym miejscu pojawia się Atena w ludzkiej postaci i oznajmia jego zwycięstwo. Przychodzi czas na tańce, Demodok wykonuje pieśń o miłości Aresa i Afrodyty. Odyseusz otrzymuje od Feaków hojne dary, Euryjal, na znak przeprosin, daje mu miecz. Wieczorem bohater prosi Demodoka o pieśń na temat konia trojańskiego i zdobycia Troi przez Greków. Alkinoos ponownie dostrzega łzy Odyseusza.
Przeczytaj także: Hektor - charakterystyka
Aktualizacja: 2025-04-17 21:26:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [emailprotected]. Bardzo dziękujemy.